موتورهای سنکرون تک فاز کوچک به جای ایجاد میدان مغناطیسی به وسیله یک منبع خارجی از آهنرباهای کوچک برای ایجاد میدان استفاده میکنند. بنابراین روتور این موتورها نیازی به جریان القا کننده نخواهد داشت. خصوصیت اصلی این موتورها سرعت ثابت آنهاست به طوریکه اغلب در وسایلی از آنها استفاده میشود که نیاز به سرعتی ثابت دارند. این موتورها در ساعتها، دیسک گردانها، ضبط صوتها و برخی دیگر از تجهیزات دقیق مورد استفاده قرار میگیرد.
یک سروو موتور جریان متناوب دارای یک روتور قفسی است و سیمپیچ آن شامل دو قسمت است: ۱) سیم پیچ اصلی ۲) سیم پیچ کمکی که از آن برای به وجود آوردن میدان دوار استفاده میشود. در این موتورها مقاومت روتور بالا است و بنابراین منحنی گشتاور-دور این موتورها تقریباً خطی است. به طور کلی این موتورها، موتورهایی پر سرعت و با گشتاور پایین هستند و معمولاً قبل از وصل به بار سرعت آنها به وسیله وصل به چرخدندهها کاهش مییابد. موتور با قطب سایه دار برخی موتورهای جریان متناوب، دارای قطب سایهدار (چاک دار) هستند. از این قطب برای ایجاد گشتاور راهاندازی در موتور استفاده میشود. نمونه این موتورها در فنهای الکتریکی کوچک و برخی پمپهای کوچک و برخی دیگر از موتورهای توان پایین دیده میشود. در این موتورها از یک سیم پیچ کوچک و با سطح مقطع پایین با نام سیمپیچ سایهای استفاده میشود به این صورت که قسمتی از هر قطب به وسیله این سیمپیچ پوشیده شدهاست. طرز کار این موتورها به این صورت است که با القای الکتریکی در سیمپیچها به علت خاصیت سلفی سیمپیچهای سایهای، این سیمپیچها با تغییرات جریان مخالفت میکنند (قانون لنز) و بنابراین یک اختلاف اندک بین جریان در سیم پیچ اصلی و سیمپیچ سایهای ایجاد میشود که موجب چرخش موتور شده و از قفل شدن موتور در لحظه راهاندازی جلوگیری میکند. با افزایش سرعت روتور نیاز به وجود قطبهای کمکی از بین میرود چراکه به دلیل وجود اینرسی موتور به چرخش ادامه میدهد. موتور القایی با انشقاق فاز یکی دیگر از انواع موتورهای تک فاز القایی، موتور با انشقاق فاز است که نسبت به موتور با قطب سایهدار کاربردهای مهمتری دارد. از جمله کاربردهای این موتورها میتوان به موتورهای مورد استفاده قرار گرفته در ماشینهای لباسشویی و خشککنها اشاره کرد. در مقایسه با موتورهای با قطب سایهدار این موتورها گشتاور راهاندازی خیلی بیشتری دارند و این به دلیل استفاده از سیمپیچ راه انداز است. این سیمپیچ راهانداز معمولاً پس از راهاندازی کامل موتور به وسیله یک کلید گریز از مرکز از مدار خارج میشود. در موتورهای انشقاق فاز، سیمپیچ راه انداز همیشه با مقاومت بیشتری نسبت به سیمپیچ اصلی ساخته میشود و به این ترتیب نسبت المانهای سلفی و مقاومتی در هر سیم پیچ متفاوت است، همچنین تعداد دور سیمپیچ کمکی کمتر از سیمپیچ اصلی است که این موجب کاهش خاصیت سلفی این سیمپیچ میشود. بنابراین این سیمپیچ نسبت به سیمپیچ اصلی دارای مقاومت بیشتر و اندوکتانس کمتر است. کمتر بودن نسبت L به R موجب به وجود آمدن اختلاف فاز در دو سیمپیچ میشود که معمولاً بیشتر از ۳۰درجه نیست. این اختلاف فاز موجب چرخش موتور در لحظه راهاندازی میشود. پس از راهاندازی به علت وجود اینرسی موتور به چرخش خود ادامه میدهد و به این ترتیب نیازی به سیمپیچ کمکی نخواهد بود به همین دلیل سیمپیچ کمکی به وسیله کلید گریز از مرکز از مدار خارج میشود و به این ترتیب از ایجاد تلفات اضافی به وسیله سیمپیچ کمکی جلوگیری میشود. موتورهای جریان متناوب با خازن راهانداز در موتورهایی که از خازن برای راه اندازی استفاده میکنند از یک خازن که با سیمپیچ کمکی سری شده استفاده میشود. این خازن در واقع وظیفه ایجاد اختلاف فاز بین سیمپیچها را بر عهده دارد. اختلاف فاز ایجاد شده توسط خازنها در لحظه راهاندازی خیلی بیشتر از نوع قبلی است و بنابراین میزان گشتاور راهاندازی این موتورها نیز بیشتر است و البته هزینه این موتورها نیز بیشتر است. موتورهای خازنی با خازن ثابت نوع دیگری از موتورهای جریان متناوب موتورها با خازن ثابت یا موتورهای PSC هستند. این موتورها دقیقاً مانند موتورهای خازنی که در بالا توضیح داده شد عمل میکنند با این تفاوت که فاقد کلید گریز از مرکز بوده و بنابراین خازن در این موتورها همواره در مدار است. موتورهای با خازن ثابت به طور گستردهای در فنها، دمندهها و سیستمهایی که تغییر سرعت برای آنها مطلوب است استفاده میشوند. در برخی موارد که نیاز به استفاده از یک موتور سه فاز به صورت تک فاز است با اتصال یک خازن به یکی از فازها و سری کردن دوفاز دیگر میتوان از موتور سه فاز به صورت تک فاز استفاده کرد که البته در این حالت گشتاور موتور کاهش مییابد. موتور پولزیون موتور پولزیون یا موتور دفع کننده نوعی موتور تک فاز جریان متناوب است. روتور این موتورها سیمپیچی شده و تا حدودی شبیه موتورهای یونیورسال هستند. در گذشته تعدادی از این موتورها ساخته میشد اما استفاده از موتورهای RS-IR (راهانداز دفع کننده-حرکت القایی) به نسبت رایج تر بود. موتورهای RS-IR دارای یک کلید گریز از مرکز هستند که پس از رسیدن به سرعت نامیتمام کلکتورها را به هم وصل کرده و روتور را به صورت یک روتور قفسی در میآورد بنابر این موتور در هنگام کار مانند یک موتور روتور قفسی عمل میکند. از موتورهای RS-IR در مواردی استفاده میشده که نیاز به وجود گشتاور راهاندازی بالا در دمای پایین و تنظیم ولتاژ اندک بوده. امروزه این نوع موتورها ساخته نمیشوند.
اگر خروجی قطبهای روتور به وسیله کلکتورها از موتور خارج شده و به یک منبع خارجی وصل شود به طوری که روتور نیز به نوبه خود میدانی جداگانه و مداوم را ایجاد کند به موتور موتور سنکرون یا همزمان گفته میشود. سرعت چرخش روتور در موتورهای سنکرون همواره برابر سرعت میدان دوار است و به همین دلیل این موتورها را همزمان مینامند. از این موتورها میتوان به عنوان یک ژنراتور جریان متناوب نیز استفاده کرد. امروزه موتورهای سنکرون را اغلب به وسیله کنترل کنندههای ترانزیستوری فرکانس راهاندازی میکنند. این موتورها همچنین میتوانند به صورت یک موتور القایی نیز راهاندازی شوند به این صورت که در روتور این موتورها از میلههای هادیی شبیه روتورهای قفسی استفاده میشود و پس از راه اندازی، این قسمت روتور خود به خود از مدار خارج میشود به این صورت که پس از رسیدن موتور به دور نامیمقدار ناچیزی جریان در قفس رتور القا میشود و بدین ترتیب تقریباً از مدار خارج میشود. یکی از کاربردهای موتورهای سنکرون اصلاح ضریب توان است. در مراکز صنعتی تقریباً تمامیبارها (به جز موتورهای سنکرون پر تحریک) از انرژی الکتریکی به صورت پس فاز استفاده میکنند. بارهای پس فاز موجب به وجود آمدن اختلاف فاز در مدار شده و ضریب توان مدار را کاهش میدهند که این میتواند موجب به وجود آمدن تلفات اضافی در طول خطوط شود. به دلیل خصوصیت خاص موتورهای سنکرون میتوان از آنها برای اصلاح ضریب توان نیز استفاده کرد، چراکه در صورتی که موتور سنکرون در حالت پر تحریک کار کند تقریباً مانند یک بار خازنی عمل کرده و از انرژی الکتریکی به صورت پیش فاز استفاده میکند و به این ترتیب میتوان از یک موتور سنکرون به جای خازنهای اصلاح ضریب توان استفاده کرد. این خصوصیت موتورهای سنکرون باعث شده که با وجود مشکلات مربوط به راهاندازی آنها، استفاده از آنها هنوز رایج باشد. برخی از بزرگترین موتورهای جریان متناوب در نیروگاههای آب تلمبهای مورد استفاده قرار میگیرند چراکه این موتورها به راحتی میتوانند نقش ژنراتور را ایفا کنند و به این ترتیب در ساعات کم مصرف انرژی الکتریکی به صورت موتور عمل کرده و آب را به مخزن پر ارتفاعی پمپ کنند و سپس در ساعات پر مصرف با پایین آمدن آب به صورت ژنراتور عمل کرده و از شبکه پشتیبانی کنند. در نیروگاه آب تلمبهای Bath County در ویرجینیای آمریکا از شش ژنراتور سنکرون ۳۵۰ مگاواتی استفاده شدهاست که در زمان پمپ، هرکدام میتوانند توانی برابر ۵۶۳۴۰۰ اسب بخار (۴۲۰۱۲۷ کیلووات) تولید کنند [نیازمند منبع]. راه اندازی موتورهای آسنکرون با توجه به قدرت و ولتاژ آن به طرق مختلف راه اندازی میشوند و با توجه به اینکه موتور در لحظه شروع به کار جریان زیادی از منبع الکتریکی میکشد و این جریان زیاد علاوه بر اینکه به خود موتور صدمه میزند به مصرف کنندههای دیگری که از این خط مشترک تغذیه میشوند لطمه زده و کار آنها را مختل میسازد. موتور آسنکرون معمولاً به روشهای زیر راه اندازی میشود در نتیجه جریان راه اندازی کم میشود: به طور مستقیم برای موتورهایی که بزرگ نیستند و آمپر زیادی از شبکه نمیکشند بوسیله یک کلید سه قطبی به شبکه متصل میشوند. توسط کلید یا مدار ستاره–مثلث ابتدا ولتاژ اولیه را که بر هر فاز متصل میشود، را کم می کنیم سپس وقتی که موتور به دور نرمال خود رسید ولتاژی را که به هر فاز میرسد زیاد میکنیم. بنابراین در لحظه اول کلید به حالت ستاره بوده یعنی ولتاژ دو سر هر فاز به u/√3 تقلیل مییابد در نتیجه موتور با توان 3/1 توان نامیخود کار میکند. استعمال کلید روی انواع موتورها با روتور قفسهای یا روتور سیم پیچی امکان پذیر است. ولی در موتورهایی که با بار زیاد کار میکنند از کلید برای راه اندازی استفاده نمیشود. چون گشتاور مقاوم بار زیاد است. توسط کمپانساتور این وسیله راه اندازی که اتوترانسفورماتور کاهنده است بین موتور و شبکه قرار میگیرد. این طریق راه اندازی به دلیل اینکه جریان شروع به کار و گشتاور شروع به کار هر دو به یک نسبت پایین میآیند خیلی خوب است. ولی چون هزینه آن گران است فقط در موتورهایی که قدرت زیاد دارند استفاده میشوند. اضافه کردن مقاومت در مدار استاتور برای جلوگیری از عبور جریان زیاد در موقع راه اندازی موتور میتوان مقاومت هایی به طور سری سر راه سیم پیچی های موتور قرار دارد. و به تدریج که موتور دور میگیرد دسته مقاومتهای راه انداز را به طرف چپ حرکت داده در این صورت کم کم مقاومتها از سر راه مدار خارج میشود. این طریق راه اندازی به دلیل تلفات انرژی در مقاومتها زیاد و نیروی کشش در لحظه شروع به کار کم ، استعمال کمیدارد. راه اندازی به وسیله اینورتر اینورتر یا همان درایو وسیله ای است برای راه اندازی نرم موتور بدون هیچگونه ضربه به قسمتهای مکانیکی مثل کوپلینگها ، گیر بکسها ، تسمه ها ، زنجیرها و ... و در نتیجه افزایش طول عمر مفید موتور و سایر قسمتهای مکانیکی را به دنبال خواهد داشت .
در بیشتر محلهای که سیستم تغذیه سه فاز (یا چند فاز) در دسترس است از این گونه موتورها استفاده میشود به ویژه در قدرتهای بالاتر استفاده از این موتورها بسیار رایج است. اختلاف زاویه بین هر یک از سه فاز تغذیه کننده باعث به وجود آمدن یک میدان دوار متعادل میشود که دارای سرعتی ثابت است. در یک موتور القایی میدان مغناطیسی دوار موجب القای یک جریان در هادیهای روتور میشود. این جریان به طور متقابل میدان مغناطیسی را به وجود میآورد که موجب چرخش روتور در جهت میدان مغناطیسی دوار خواهد شد. اما نکتهای که باید به آن توجه داشت این است که روتور همیشه باید با سرعتی کمتری از سرعت استاتور بچرخد و به عبارت دیگر در صورتی که سرعت روتور و میدان دوار یکسان باشد جریانی در روتور القا نخواهد شد. موتورهای القایی در صنایع به طور گستردهای مورد استفاده قرار میگیرند اما قدرتهای حدود ۵۰۰ کیلووات خیلی بیشتر رایج هستند. موتورهای القایی معمولاً با اندازههای استانداردی ساخته میشوند (البته این استانداردها در اروپا و آمریکا متفاوت است) این استانداردگذاری در ساخت موتورها تقریباً همه آنها را قابل تعویض میکند. توان برخی از موتورها القایی بسیار بزرگ تا دهها هزار کیلو وات میرسد و از جمله استفادههای این موتورها میتوان به کمپرسورهای خطوط لوله و تونلهای باد اشاره کرد. برای این موتورها دو نوع مختلف از روتور وجود دارد: روتور قفسی (قفس سنجابی) روتور سیمپیچی شده [نهفتن]انواع موتورهای سه فاز ولتاژ متناوب موتور القایی روتور قفسی | موتور القایی سیم پیچی شده | موتور سنکرون قطب برجسته | موتور سنکرون قطب صاف | روتور قفسی بیشتر موتورهای جریان متناوب از این نوع روتورها استفاده میکنند به طوری که میتوان گفت همه موتورهای خانگی و موتورهای سبک صنعتی از این نوع روتورها استفاده میکنند. روتور قفسی یا قفس سنجابی نام خود را به خاطر شکلش گرفته؛ دو رینگ در دو انتهای روتور که به وسیله میلههای به هم وصل شدهاند شکلی تقریبا شبیه یک قفس تشکیل میدهند. این میلهها عموماً از جنس آلومینیوم یا مس هستند و در بین ورقههای لایه لایه شده فولادی ریخته شدهاند. بیشتر جریان القا شده در روتور از میان این میلهها عبور میکند چراکه ورقهای لایه لایه فولادی به علت لاک زنی شدن دارای مقاومت الکتریکی زیادی هستند. ولتاژ ایجاد شده در بین حلقهها بسیار پایین است اما جریان جاری بسیار زیاد است و این به دلیل مقاومت پایین این میلههاست. در موتورهایی که راندمان بالاتری دارند از مس برای تولید روتور استفاده میشوند چراکه مقاومت الکتریکی این فلز کمتر است. تصویری از روتور یک موتور، روتور قفسی در هنگام کار، موتور القایی شبیه یک ترانسفورماتور عمل میکند که استاتور اولیه و روتور ثانویه آن محسوب میشود. زمانیکه روتور با سرعت میدان دوار نمیچرخد جریان القا شده در روتور زیاد است، این جریان زیاد میدان مغناطیسی ایجاد میکند که با افزایش سرعت روتور سرعت آن را هرچه بیشتر به سرعت استاتور نزدیک میکند. یک موتور القایی روتور قفسی در هنگام بی باری (سرعت برابر با میدان دوار) تنها مقدار کمیانرژی الکتریکی برای جبران تلفات مکانیکی (اصطکاک) و تلفات مسی (تلفات ایجاد شده به دلیل مقاومت هادیهای الکتریکی) مصرف میکند. اما زمانی که بار موتور افزایش مییابد میزان جریان جاری در روتور افزایش مییابد (برای جبران فشار وارده به محور موتور) و به این ترتیب موتور مانند یک ترانسفورماتور عمل میکند چراکه با افزایش جریان در ثانویه جریان اولیه نیز افزایش مییابد. این دلیل کاهش یافتن نور لامپها در هنگام روشن شدن موتورهای القایی است البته زمانی که این موتورها به هواکشها متصل شدهاند این اتفاق نمیافتد. موتورهای القایی که از حرکت واماندهاند (به دلیل بار زیاد یا گیر کردن محور) جریانی بسیار زیاد مصرف خواهند کرد چراکه تنها عامل محدود کننده جریان در چنین حالتی مقاومت ناچیز هادیهای استاتور و روتور خواهد بود و در صورتی که این جریان به وسیله عاملی خارجی مهار نشود موتور و تجهیزات تغذیه کننده آن آسیب خواهند دید. روتور سیمپیچی زمانی که مقاومت سر راه روتور قابل تغییر باشد، روتور را سیمپیچی شده مینامند. یکی از کاربردهای این نوع روتورها در موقعیتهایی است که به سرعت متغیر نیاز است. در این روتورها سمپیچ روتور طوری پیچیده شده که تعداد قطبها در روتور و استاتور برابر هستند و خروجی هر فاز از روتور به طور جداگانه و به وسیله حلقههای لغزنده از موتور خارج شدهاست. این حلقههای لغزنده ارتباط الکتریکی خود با محور موتور را معمولاً به وسیله کربن ایجاد میکنند و پس از خارج شدن از موتور به یک مقاومت متغیر خارجی وصل میشوند. در مقایسه با موتورها روتور قفسی، موتورهای روتور سیمپیچی گرانتر هستند و به علت استهلاک حلقههای لغزان دارای هزینه تعمیر و نگهداری بالاتری نیز هستند، قبل از تولید تجهیزات کنترل سرعت الکترونیکی این موتورها بهترین راه برای کنترل سرعت بودند همچنین این موتورها میتوانند در لحظه شروع به کار گشتاور بالاتری داشته باشند. استفاده از کنترل کنندههای ترانزیستوری فرکانس راهی مناسب برای کنترل دور موتورهای جریان متناوب است و این از تمایل برای استفاده از موتورهای روتور سیمپیچی کاستهاست. راههای مختلفی برای راهاندازی موتورهای جریان متناوب استفاده میشود که اغلب این راهها بر کاهش جریان هجومیدر هنگام راهاندازی و همچنین افزایش گشتاور راهاندازی تکیه میکنند. این گونه موتورها تنها با وصل ترمینالهای ورودی به برق شهری با ولتاژ استاندار شروع به کار میکنند و (بر خلاف برخی موتورهای جریان مستقیم) نیاز به روش راهاندازی ویژهای ندارند. یکی دیگر از روشهای کاهش جریان راهاندازی موتور، کاهش ولتاژ سیمپیچها در لحظه راهاندازی است که این کار به وسیله سری کردن سیمپیچهای بیشتر یا استفاده از اتوترانسفورماتور، تریستور و یا دیگر تجهیزات کاهش ولتاژ صورت میگیرد. روشی دیگر برای کاهش ولتاژ سیمپیچها در لحظه راهاندازی تغییر طرز قرار گرفتن سیم پیچها و استفاده از کلیدهای ستاره-مثلث است. در این حالت ابتدا موتور را در حالت ستاره راه اندازی کرده و پس از رسیدن به دور نامی، ترتیب قرار گرفت سیمپیچها را به وسیله کلید تغییر داده و به حالت مثلث میبرند. این روش در اروپا رایجتر از آمریکای شمالی است. سرعت موتور آسنکرون سرعت در یک موتور جریان متناوب به دو عامل فرکانس و تعداد قطبهای موتور بستگی دارد و از فرمول زیر به دست میآید: N_{s}=\frac{120 f}{P} که: NS سرعت میدان دوار یا سرعت سنکرون (r. p. m) f فرکانس منبع جریان متناوب (هرتز) P تعداد قطبهای سیمپیچی به ازای هر فاز است. میزان سرعت واقعی روتور همیشه از سرعت میدان دوار کمتر است. این اختلاف سرعت را لغزش مینامند و با S (مخفف slip به معنی لغزش) نمایش میدهند. در حالت بیباری سرعت روتور به سرعت سنکرون خیلی نزدیک خواهد بود و در بار نامیموتور لغزشی بین ۲ تا ۳ درصد خواهد داشت که در برخی موتورها این لغزش تا ۷٪ نیز میرسد. میزان لغزش در یک موتور جریان متناوب از رابطه زیر به دست میآید: S=\frac{(N_{s}-N_{r})}{N_{s}} که: Nr سرعت روتور (r. p. m) S میزان لغزش است که میتواند عددی بین ۱ و ۰ باشد..
در ۱۸8۲ نیکولا تسلا اصول میدان مغناطیسی دوار را پایه گذاری کرد و راه را برای استفاده از میدان دوار به عنوان یک نیروی مکانیکی باز کرد. در سال ۱۸۸۳ او از این اصول برای طراحی یک موتورالقایی دو فاز استفاده کرد. در ۱۸۸۵ «گالیلئو فراریس» (Galileo Ferraris) مستقلاً تحقیقاتی را در این باره آغاز کرد و در ۱۸۸۸ نتایج تحقیقات خود را در قالب مقالهای به آکادمیسلطنتی علوم در تورین ایتالیا ارایه داد [نیازمند منبع]. حرکتی که نیکولا تسلا در ۱۸۸۸ آغاز کرد چیزی بود که امروزه برخی از آن به عنوان «انقلاب صنعتی دوم» یاد میکنند، چراکه این حرکت به تولید آسانتر انرژی الکتریکی و همچنین امکان انتقال انرژی الکتریکی در طول مسافتهای طولانی انجامید. قبل از اختراع موتورهای جریان متناوب به وسیله تسلا موتورها به وسیله حرکت دائم یک هادی در میان میدان مغناطیسی ثابت به حرکت در میآمدند. تسلا به این نکته اشاره کرد که میتوان کلکتورهای موتور را حذف کرد به طوریکه موتور به وسیله میدانی دوار به حرکت درآید. تسلا بعدها موفق به کسب حق امتیاز شماره ۰٫۴۱۶٫۱۹۴ ایلات متحده برای اختراع موتور خود شد. این موتور که در بسیاری از عکسهای تسلا نیز هست نوع خاصی از موتور القایی بود [نیازمند منبع]. در سال ۱۸۹۰ میخایل اسیبوویچ یک موتور سه فاز روتور قفسی اختراع کرد. این نوع موتور امروزه به طور وسیعی برای کاربردهای گوناگون استفاده میشود
موتور جریان متناوب یک ماشین الکتریکی است که با جریان متناوب تغذیه شده و توان الکتریکی را تبدیل به توان مکانیکی چرخشی یا خطی می نماید. موتور جریان متناوب AC از دو قسمت اصلی تشکیل شده: استاتور: هسته خارجی و معمولاً ثابت که با استفاده از جریان جریان متناوب میدان دوار ایجاد میکند. روتور: هسته داخلی و متحرک که به محور خروجی متصل شده و با توجه به میدان دوار تولید شده توسط استاتور، گشتاور تولید میکند. از نظر نوع روتور مورد استفاده قرار گرفته در موتورها، موتورهای جریان متناوب به دو صورت طبقهبندی میشوند: موتور سنکرون یا همزمان که در آن روتور دقیقاً با سرعت میدان دوار میچرخد. در این نوع موتورها میدان الکتریکی روتور به وسیله یک منبع خارجی تامین میشود. موتور اسنکرون یا القایی که در آن میدان الکتریکی روتور از القای میدان استاتور پدید میآید.
یک موتور خطی اساساً یک موتور الکتریکی است که از حالت دوار در آمده تا بجای اینکه یک گشتاور (چرخش) گردشی تولید کند، یک نیروی خطی توسط ایجاد یک میدان الکترومغناطیسی سیار در طولش، بوجود آورد. موتورهای خطی اغلب موتورهای القایی یا پلهای هستند. میتوانید یک موتور خطی را در یک قطار سریع السیر مگلو مشاهده کنید که در آن قطار روی زمین پرواز میکند.
نوع دیگری از موتورهای الکتریکی موتور پلهای است، که در آن یک روتور درونی، شامل آهنرباهای دائمی توسط یک دسته از آهنرباهایی با کنترل الکترونیکی روشن و خاموش شدن خارجی، کنترل میشود. یک موتور پلهای ترکیبی از یک موتور الکتریکی DC و یک سلونوئید است. موتورهای پلهای ساده توسط بخشی از یک سیستم دندهای در حالتهای موقعیتی معینی قرار میگیرند، اما موتورهای پلهای نسبتاً کنترل شده، میتوانند بسیار آرام بچرخند. موتورهای پلهای کنترل شده با رایانه یکی از فرمهای سیستمهای تنظیم موقعیت است، بویژه وقتی که بخشی از یک سیستم دیجیتال دارای کنترل فرمان بار باشند.
عموما دسته بندی موتورهای القای براساس تعداد پیچههای استاتور است که عبارتند از: موتورهای القایی تک فاز موتورهای القایی سه فاز موتورهای القایی تک فاز احتمالا بیشتر از کل انواع موتورها از موتورهای القایی AC تک فاز استفاده میشود. منطقی است که باید موتورهای دارای کمترین گرانی و هزینه نگه داری بیشتر استفاده شود. موتور القایی AC تک فاز بهترین مصداق این توصیف است. آن طور که از نام آن برمیاید این نوع از موتور تنها یک پیچه (پیچه اصلی) دارد و با یک منبع تغذیه تک فاز کار میکند. در تمام موتورهای القایی تک فاز روتور از نوع قفس سنجابی است. موتور القایی تک فاز خود راه انداز نیست. هنگامی که موتور به یک تغذیه تک فاز متصل است پیچه اصلی دارای جریانی متناوب میشود. این جریان متناوب میدان مغناطیسی ای ضربانی تولید میکند. بسبب القا روتور تحریک میشود. چون میدان مغناطیسی اصلی ضربانی است تورکی که برای چرخش موتور لازم است بوجود نمیآید و سبب ارتعاش روتور و نه چرخش آن میشود. از این رو موتور القایی تک فاز به دستگاه آغاز گری نیاز داردکه میتواندضربات آغازی را برای چرخش موتور تولید کند. دستگاه آغاز گر موتورهای القایی تک فاز اساسا پیچهای اضافی در استاتور است (پیچه کمکی) که در شکل سه نشان داده شدهاست. پیچه استارت میتواند دارای خازنهای سری ویا سوئیچ گریز از مرکز باشد. هنگامی که ولتاژ تغذیه برقرار است جریان در پیچه اصلی بسبب مقاومت پیچه اصلی ولتاژتغذیه را افت میدهد (ولتاژ به جریان تبدیل میشود). در همین حین جریان در پیچه استارت بسته به مقاومت دستگاه استارت به افزایش ولتاژ تغذیه تبدیل میشود. فعل و انفعال میان میدانهای مغناطیسی که پیچه اصلی و دستگاه استارت میسازند میدان برایندی میسازند که در جهتی گردش میکند. موتور گردش را در جهت این میدان برایند آغاز میکند. هنگامی که موتور به ۷۵ درصد دور مجاز خود میرسد یک سوئیچ گریز از مرکز پیچه استارت را از مدار خارج میکند. از این لحظه به بعد موتور تک فاز میتواند تورک کافی را برای ادامه کارکرد خود نگه دارد. بجز انواع خاص دارای Capacitor start / capacitor run عموماهمه موتورهای تک فاز فقط برای کاربریهای بالای 3/4 hp استفاده میشوند. بسته به انواع تکنیکهای استارت موتورهای القایی تک فاز AC در دسته بندی ای وسیع آن گونه که در شکل زیر توصیف شده قرار دارند. موتور القایی AC فاز شکسته موتور فاز شکسته همچنین به عنوان Induction start/Induction run (استارت القایی/کارکرد القایی)هم شناخته میشود که دو پیچه دارد. پیچه استارت از سیم نازکتر و تعداد دور کمتر نسبت به پیچه اصلی برای بوجود آوردن مقاومت بیشتر ساخته شدهاست. همچنین میدان پیچه استارت در زاویهای غیر از آنچه که پیچه اصلی دارد قرار میگیرد که سبب آغاز چرخش موتور میشود. پیچه اصلی که از سیم ضخیم تری ساخته شدهاست موتور را همیشه درحالت چرخش باقی نگه میدارد. تورک آغازین کم است مثلا ۱۰۰ تا ۱۷۵ درصد گشتاور ارزیابی شده. موتور برای استارت جریانی زیاد طلب میکند. تقریبا ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ درصد جریان ارزیابی شده. تورک بیشینه تولید شده نیز در محدوده ۲۵۰ تا ۳۵۰ درصد از گشتاور براوردشده میباشد.(برای مشاهده منحنی سرعت – گشتاور به شکل ۹نگاه کنید). کاربریهای خوب برای موتورهای فاز شکسته شامل سمباده (آسیاب)های کوچک، دمندهها و فنهای کوچک و دیگر دستگاههایی با نیاز به گشتاور آغازین کم با و نیاز به قدرت ۱/۲۰ تا ۱/۳ اسب بخار میباشد. از استفاده از این موتورها در کاربریهایی که به دورههای خاموش و روشن و گشتاور زیاد نیازدارند خود داری نمایید. موتور القایی با استارت خازنی این نوع، موتور اصلاح شده فاز شکسته با خازنی سری با آن برای بهبود استارت است. همانند موتور معمولی فاز شکسته این نوع موتور یک سوئیچ گریز از مرکز داشته که هنگامی که موتور به ۷۵ درصد سرعت ارزیابی شده میرسد، پیچه استارت را از مدار خارج مینماید. از آنجا که خازن در مدار استارت است، گشتاور استارت بیشتری تولید میکند، معمولاً در حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ درصد گشتاور ارزیابی شده. و جریان استارت معمولاً بین ۴۵۰ تا ۵۷۵ درصد جریان ارزیابی شدهاست. که بسیار کمتر از موتور فاز شکسته و بعلت سیم ضخیمتر در مدار استارت است. برای منحنی سرعت گشتاور به شکل ۹ مراجعه کنید. نوع اصلاح شدهای از موتور با استارت خازنی، موتور با استارت مقاومتی است. در این نوع موتور خازن استارت با یک مقاومت جایگزین شدهاست. موتور استارت مقاومتی در کاربریهایی مورد استفاده قرار میگیرد که میزان گشتاور استارتینگی کمتر از مقداری که موتور استارت خازنی تولید میکند لازم است. صرف نظر از هزینه این موتور امتیازات عمدهای نسبت به موتور استارت خازنی ندارد. این موتورها در انواع مختلف کاربریهای پولی و تسمهای مانند تسمه نقالههای کوچک، پمپها و دمندههای بزرگ به خوبی بسیاری از خود گردانها و کاربریهای چرخ دندهای استفاده میشوند. موتورهای AC القایی با خازن دائمی اسپلیت این موتور (PSC) نوعی خازن دائما متصل به صورت سری به پیچه استارت دارد. این کار سبب آن میشود که پیچه استارت تازمانی که موتور به سرعت چرخش خود برسد بصورت پیچهای کمکی عمل کند. از آنجا که خازن عملکرد اصلی، باید برای استفاده مداوم طراحی شده باشد، نمیتواند توان استارتی معادل یک موتور استارت خازنی ایجاد نماید. گشتاور استارت یک موتور (PSC) معمولاً کم و در حدود ۳۰ تا ۱۵۰ درصد گشتاور ارزیابی شدهاست. موتورهای (PSC) جریان استارتی پایین، معمولاً در کمتر از ۲۰۰ درصد جریان برآورد شده دارند که آنها را برای کاربریهایی با سرعتهای دارای چرخههای خاموش روشن بالا بسیار مناسب میسازد. برای منحنی سرعت – گشتاور به شکل ۹ مراجعه کنید. موتورهای PSC امتیازات فراوانی دارند. طراحی موتور براحتی برای استفاده با کنترل کنندههای سرعت میتواند اصلاح شود. همچنین میتوانند برای بازدهی بهینه و ضریب توان بالا در فشار برآورد شده طراحی شوند. آنها به عنوان قابل اطمینانترین موتور تک فاز مطرح میشوند. مخصوصا به این خاطر که به سوئیچ گریز از مرکز نیازی ندارند. موتورهای PSC بسته به طراحیشان کاربری بسیار متنوعی دارند که شامل فنها، دمندهها با نیاز به گشتاور استارت کم و چرخههای کاری غیر دائمی مانند تنظیم دستگاهها (طرز کارها)، عملگر درگاهها و بازکنندههای درب گاراژها میشود. موتورهای AC القایی استارت با خازن/ کارکرد با خازن این موتور، همانند موتور با استارت خازن، خازنی از نوع استارتی در حالت سری با پیچه کمکی برای گشتاور زیاد استارت دارد. همچنین مانند یک موتور PSC خازنی از نوع کارکرد که درکنار خازن استارت در حالت سری با پیچه کمکی است که بعد از شروع به کار موتور از مدار خارج میشود. این حالت سبب بوجود آمدن گشتاوری در حد اضافی میشود. این نوع موتور میتواند... و بازده بیشتر طراحی شود. این موتور بخاطر خازنهای کارکرد و استارت و سوئیچ گریز از مرکز آن پرهزینهاست. این موتور میتواند در بسیاری از کاربریهایی که از هرموتور تک فاز دیگری انتظار میرود استفاده شود. این کاربریها شامل ماشینهای مرتبط با چوب، کمپرسورهای هوا، پمپهای آب فشار قوی، پمپهای تخلیه و دیگر کاربردهای نیازمند گشتاورهای بالا در حد ۱ تا ۱۰ اسب بخار میشوند. موتور القایی AC با قطب سایه دار موتورهای با قطب سایه دار فقط یک پیچه اصلی دارند و پیچه استارت ندارند. استارت خوردن بوسیله طرح خاص آن که حلقه پیوسته مسی ای را دور قسمت کوچکی از هر قطب موتور حلقه میکند انجام میشود. این سایه که قطب را دو تکه میکند سبب میشود که میدان مغناطیسی ای ضعیفتر در ناحیه سایه خورده نسبت به قسمت دیگر و در کنار آن بوجود آید. تعامل میان میدانها محور را به چرخش وامی دارد. چون موتور با قطب سایه خورده پیچه استارت، سوئیچ استارت ویا خازن ندارد از نظر الکتریکی ساده و ارزان است. همچنین سرعت آن راصرفا با تغییر ولتاژ یا بوسیله یک پیچه با چند دور مختلف میتوان کنترل کرد. ساخت موتور با قطب سایه خورده از نظر مکانیکی اجازه تولید انبوه را میدهد. درحقیقت این موتورها به موتورهای یک بار مصرف معروفند. بدین معنی که جایگزین کردن آنها ارزانتر از تعمیر آنهاست. موتورهای با قطب سایه دار بسیاری مشخصات مثبت دارند. اما چندین مورد بی فایدگی هم دارند. گشتاور استارت کم آن معمولاً ۲۵ تا ۷۵ درصد گشتاور برآوردی است. این موتور موتوری با اتلاف بالاست که سرعتی حدود ۷ تا ۱۰ درصد سرعت سنکرون دارد. عموما بازده این نوع موتور بسیار پایین است (زیر ۲۰ درصد). هزینه اولیه پایین آن را برای قدرت کمتر یا کاربردهای با کار کمتر مناسب میسازد. شاید وسیعترین استفاده از آنها در فنهای چند سرعته برای استفاده خانگی است. ولی گشتاور کم موتور دارای قطب سایه دار را برای بیشتر کاربریهای صنعتی یا تجاری که در آنها کار مداوم یا چرخههای گردش بیشتر معمول است غیر قابل استفاده میکند. موتورهای AC سه فاز برای کاربردهای نیازمند به توان بالاتر، از موتورهای القایی سه فاز AC (یا چند فاز) استفاده میشود. این موتورها از اختلاف فاز موجود بین فازهای تغذیه چند فاز الکتریکی برای ایجاد یک میدان الکترومغناطیسی دوار درونشان، استفاده میکنند. اغلب، روتور شامل تعدادی هادیهای مسی است که در فولاد قرار داده شدهاند. از طریق القای الکترومغناطیسی میدان مغناطیسی دوار در این هادیها القای جریان میکند، که در نتیجه منجر به ایجاد یک میدان مغناطیسی متعادل کننده شده و موجب میشود که موتور در جهت گردش میدان به حرکت در آید. این نوع از موتور با نام موتور القایی معروف است. برای اینکه این موتور به حرکت درآید بایستی همواره موتور با سرعتی کمتر از بسامد منبع تغذیه اعمالی به موتور، بچرخد، چرا که در غیر این صورت میدان متعادل کنندههای در روتور ایجاد نخواهد شد. استفاده از این نوع موتور در کاربردهای ترکشن نظیر لوکوموتیوها، که در آن به موتور ترکشن آسنکرون معروف است، روز به روز در حال افزایش است. به سیم پیچهای روتور جریان میدان جدایی اعمال میشود تا یک میدان مغناطیسی پیوسته ایجاد شود، که در موتور همزمان وجود دارد، موتور به صورت همزمان با میدان مغناطیسی دوار ناشی از برق AC سه فاز، به گردش در میآید. موتورهای همزمان (سنکرون) را میتوانیم به عنوان مولد جریان هم بکار برد. سرعت موتور AC در ابتدا به فرکانس تغذیه بستگی دارد و مقدار لغزش، یا اختلاف در سرعت چرخش بین چرخانه و میدان ایستانه، گشتاور تولیدی موتور را تعیین میکند. تغییر سرعت در این نوع از موتورها را میتوان با داشتن دسته سیم پیچها یا قطبهایی در موتور که با روشن و خاموش کردنشان سرعت میدان دوار مغناطیسی تغییر میکند، ممکن ساخت. به هر حال با پیشرفت الکترونیک قدرت میتوانیم با تغییر دادن بسامد منبع تغذیه، کنترل یکنواخت تری بر روی سرعت موتورها داشته باشیم. موتور قفس سنجابی تقریبا ۹۰ درصد موتورهای القایی AC سه فاز از این نوعند. که روتور آنها از نوع قفس سنجابی است که در ابتدا توضیح داده شد. محدودههای طبقه بندی نیروی آنها از یک سوم تا چند صد اسب بخار است. موتورهای این نوعی که در دسته یک اسب بخار به بالا اند در مقایسه با مشابههای تک فاز کم هزینه ترند و میتوانند در استارت در فشارهای سنگینتر بکار کنند. موتور با روتور پیچشی موتور با حلقه لغزان یا موتور روتور پیچشی نوعی از موتور القایی قفس سنجابی است. درحالی که استاتور در این موتور همانند موتور قفس سنجابی است یک سری از پیچهها را روی روتور خود دارد که در حالت مدارکوتاه نیستند ولی به یک سری از رینگهای لغزان ختم میشوند. این پیچهها در اضافه کردن مقاومتها و خازنهای خارجی سودمندند. اسلیپ لازم برای تولید گشتاور بیشینه نهایی مستقیما با مقاومت روتور متناسب است. در موتور با حلقه لغزان مقاومت موثر روتور با اضافه کردن مقاومت خارجی میان حلقههای لغزان کاهش میابد. بنابراین امکان بدست آوردن لغزش بیشتر و همچنین گشتاور بیشینه نهایی در سرعتهای کمتر وجود دارد. یک مقاومت خارجی میتوانددر سرعت تقریبا صفر را نتیجه دهد که گشتاو بیشینه نهایی بسیار زیادی با جریان استارت کم را تولید میکند. هنگامی که موتور شتاب میگیرد مقدار مقاومت میتواند کاهش یابد تا مشخصات موتور برای کارهایی با فشار زیاد مناسب شود. هنگامی که موتور به سرعت اصلی میرسد خازنهای خارجی از مدار خارج میشوند و این یدین معنی است که اکنون موتور به عنوان یک موتور القایی استاندارد کار میکند. این نوع موتور برای فشارهای مانا (کارهایی با فشار ثابت) که درآنها گشتاور نهایی باید در سرعت تقریبا صفر تولید شده و موتور درکمترین زمان و با کمترین مصرف جریان تا سرعت بیشینه شتاب گیرد ایده آل است. قسمت پایینی موتور با حلقه لغزان که در آن حلقهها به همراه مجموعه براشها است به نگهداری منظم نیاز داردکه از نظر قیمت، استاندارد بودن آن را به عنوان یک موتور قفس سنجابی غیر ممکن میکند. اگر پیچهها کوتاهتر شوده و استارت زده شود معمولاً جریان بالااز روتور در حالت متوقف عبورمی کند که در حد ۱۴۰۰ درصد است. درحالیکه در این حالت درآن گشتاوری در حد ۶۰درصد تولید مینماید که در بسیاری از کاربریها چنین امکان پشتیبانی چنین چیزی نیست. با تغییر مقاومتهای روتور منحنی سرعت گشتاور تعدیل میگرددکه بدان وسیله سرعتی که درآن موتور در فشاری مخصوص کارمی کند تعدیل میشود. ظرفیت تکمیل فشار میتواند سرعت را تا ۵۰درصد سرعت سنکرون کاهش دهد. خصوصا هنگامی که فشار، از انواعی با نیاز به گشتاور – سرعتهای مختلف مثل پرسهای چاپ یا کمپرسورها است. کاهش سرعت تا زیر ۵۰درصد بازده را به خاطر اتلاف انرژی در مقاومتها به شدت کاهش میدهد. این نوع موتور در کاربریهایی با چرخش با گشتاور و سرعتهای مختلف مانند پرسهای چاپ، کمپرسورها، تسمه نقالهها، بالابرندهها و آسانسورها مورد استفاده قرار میگیرد.
موتورهای القایی AC عمومیترین موتورهایی هستند که در سامانههای کنترل حرکت صنعتی و همچنین خانگی استفاده میشوند. طراحی ساده و مستحکم، قیمت ارزان، هزینه نگه داری پایین و اتصال آسان و کامل به یک منبع نیروی AC امتیازات اصلی موتورهای القایی AC هستند. انواع متنوعی از موتورهای القایی AC در بازار موجود است. موتورهای مختلف برای کارهای مختلفی مناسب اند. با اینکه طراحی موتورهای القایی AC آسانتر از موتورهای DC است، ولی کنترل سرعت و گشتاور در انواع مختلف موتورهای القایی AC نیازمند درکی عمیقتر در طراحی و مشخصات در این نوع موتورهاست. این نکته در اساس انواع مختلف، مشخصات آنها، انتخاب شرایط برای کاربریهای مختلف و روشهای کنترل مرکزی یک موتورهای القایی AC را مورد بحث قرار میدهد. اصل ساخت اولیه و کاربری مانند بیشتر موتورها، یک موتورهای القایی AC یک قسمت ثابت بیرونی به نام استاتور و یک روتور که در درون آن میچرخد دارند، که میان آندو یک فاصله دقیق کارشناسی شده وجود دارد. به طور مجازی همه موتورهای الکتریکی از میدان مغناطیسی دوار برای گرداندن روتورشان استفاده میکنند. یک موتور سه فاز القایی AC تنها نوعی است که در آن میدان مغناطیسی دوار به طور طبیعی بوسیله استاتور به خاطر طبیعت تغذیه گر آن تولید میشود. در حالی که موتورهای DC به وسیلهای الکتریکی یا مکانیکی برای تولید این میدان دوار نیاز دارند. یک موتور القایی AC تک فاز نیازمند یک وسیله الکتریکی خارجی برای تولید این میدان مغناطیسی چرخشی است. در درون هر موتور دو سری آهنربای مغناطیسی تعبیه شدهاست. در یک موتور القایی AC یک سری از مغناطیس شوندهها به خاطراینکه تغذیه AC به پیچههای استاتور متصل است در استاتور تعبیه شدهاند. بخاطر طبیعت متناوب تغذیه ولتاژ AC بر اساس قانون لنز نیرویی الکترومغناطیسی به روتور وارد میشود (درست شبیه ولتاژی که در ثانویه ترانسفورماتور القا میشود). بنابر این سری دیگر از مغناطیس شوندهها خاصیت مغناطیسی پیدا میکنند. -نام موتور القایی از اینجاست-. تعامل میان این مگنتها انرژی چرخیدن یا تورک (گشتاور) را فراهم میآورد. در نتیجه موتور در جهت گشتاو بوجود آمده چرخش میکند. استاتور استاتور از چندین قطعه باریک آلومینیم یا آهن سبک ساخته شدهاست. این قطعات بصورت یک سیلندر تو خالی به هم منگنه و محکم شده اند(هسته استاتور) با شیارهایی که در شکا یک نشان داده شدهاند. سیم پیچهایی از سیم روکش دار در این شیارها جاسازی شدهاند. هر گروه پیچه با هستهای که آن را فرا گرفته یک آهنربای مغناطیسی (با دو پل) را برای کار کردن با تغذیه AC شکل میدهد. تعداد قطبهای یک موتور القایی AC به اتصال درونی پیچههای استاتوربستگی دارد. پیچههای استاتور مستقیما به منبع انرژی متصل اند. آنها به صورتی متصل اند که با برقراری تغذیه AC یک میدان مغناطیسی چرخنده تولید میشود. روتور روتور از چندین قطعه مجزای باریک فولادی که میانشان میلههایی از مس یا آلومینیم تعبیه شده ساخته شدهاست. در رایجترین نوع روتور (روتور قفس سنجابی) این میلهها در انتهای خود به صورت الکتریکی و مکانیکی بوسیله حلقههایی به هم متصل شدهاند. تقریبا ۹۰ درصد از موتورهای القایی دارای روتور قفس سنجابی میباشند و این به خاطر آن است که این نوع روتور ساختی مستحکم و ساده دارد. این روتور از هستهای چند تکه استوانهای با محوری که شکافهای موازی برای جادادن رساناها درون آن دارد تشکیل شدهاست. هر شکاف یک میله مسی یا آلومنیومی یا آلیاژی را شامل میشود. در این میلهها به طور دائمی بوسیله حلقههای انتهایی آنها همچنان که در شکل دو مشاهده میشود مدار کوتاه برقرار است. چون این نوع مونتاژ درست شبیه قفس سنجاب است، این نام برای آن انتخاب شدهاست. میلهای روتور دقیقا با محور موازی نیستند. در عوض به دو دلیل مهم قدری اریب نصب میشوند. دلیل اول آنکه موتور با کاهش صوت مغناطیسی بدون صدا کارکرده و برای آنکه از هارمونیکها در شکافها کاسته شود. دلیل دوم آن است که گرایش روتور به هنگ کردن کمتر شود. دندانههای روتور به خاطر جذب مغناطیسی مستقیم (محض) تلاش میکنند که در مقابل دندانههای استاتور باقی بمانند. این اتفاق هنگامی میافتد که تعداد دندانههای روتور و استاتور برابر باشند. روتور بوسیله مهارهایی در دو انتها روی محور نصب شده؛ یک انتهای محور در حالت طبیعی برای انتقال نیرو بلندتر از طرف دیگر گرفته میشود. ممکن است بعضی موتورها محوری فرعی در طرف دیگر(غیر گردنده - غیر منتقل کننده نیرو) برای اتصال دستگاههای حسگر حالت(وضعیت) و سرعت داشته باشند. بین استاتور و روتور شکافی هوایی موجود است. بعلت القا انرژی از استاتور به روتور منتقل میشود. تورک تولید شده به روتور نیرو داده و سپس برای چرخیدن به آن نیرو میکند. صرف نظر از روتور استفاده شده قواعد کلی برای دوران یکی است.
تعداد صفحات : 2